Sint-Martinuskerk
Er zijn niet zoveel plaatsen buiten een museum waar je nog een echte Rubens kan bewonderen. Maar in de Sint-Martinuskerk in Aalst hangt één van de hoogtepunten uit zijn oeuvre. Vergeet ook de andere topwerken niet, zoals de acht meter hoge sacramentstoren.
Sint-Martinuskerk
Aan de gotische Sint-Martinuskerk werd gebouwd van eind vijftiende eeuw tot 1660, te beginnen met het koor, het oudste deel. In de jaren 1800 werd de kerk, tot dan de enige parochiekerk van Aalst, neogotisch gerestaureerd. Later herontdekte men er middeleeuwse muurschilderingen. Na een brand in 1947 volgde een ingrijpende herstelling. Momenteel wordt de kerk gerestaureerd, maar is ze wel nog te bezoeken.
De heilige Rochus door Christus aangesteld tot patroon van de pestlijders - Peter Paul Rubens (1577-1640)
Dit doek voltooide Rubens in 1626, op het hoogtepunt van zijn carrière. Hij maakte het in opdracht van de gilde van de hop- en graanhandelaars in Aalst. Hun patroonheilige was Rochus. Hij wordt op het dramatische doek door Christus aangesteld tot beschermheilige van de pestlijders. Zij zijn onderaan te zien. Rochus werd overigens zelf besmet met de pest. Hij trok zich terug in een bos, waar een hond hem elke dag brood bracht. Hij zou in de gevangenis van Montpellier, zijn geboortestad, zijn gestorven. In oktober 2023 verhuist dit werk naar een restauratieatelier tot 2026 en is het voorlopig niet meer in de kerk te bewonderen. Dit is een topstuk, zeldzaam en onmisbaar, en staat daarom op de Vlaamse Topstukkenlijst.
Op dit moment zijn de vier schilderijen van het altaarstuk tijdelijk niet te zien in de kerk. Ze zijn voor een restauratieperiode van 2 jaar verplaatst naar het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium (KIK).
Voor wie er alles over wil weten: Rubens siert Sint-Martinuskerk | Stad Aalst).
De andere topstukken die hieronder vermeld worden zijn nog steeds aanwezig en ook meer dan een bezoekje waard!
Sacramentstoren - Hiëronymus Duquesnoy de Oudere (1570-1641)
In 1604 vervaardigde Hiëronymus Duquesnoy de Oudere een acht meter hoge sacramentstoren. De kunstenaar is bekend voor het wereldberoemde Manneke Pis. Van zijn weinige werken die vandaag overblijven, vormt de sacramentstoren een prachtig voorbeeld van zijn meesterschap. Bij de restauratiewerken in de kerk werd ook de toren onder handen genomen. Daarbij bleek dat de kalkstenen beelden oorspronkelijk in semi-grisaille waren geschilderd. Bij die techniek worden verschillende tinten grijs gecombineerd met kleuraccenten. De oorspronkelijke uitstraling van de toren was kleurrijker dan gedacht. Uiteindelijk werd besloten om niet alle witte verf te verwijderen, maar om op enkele plaatsen te tonen hoe de beelden er aanvankelijk uitzagen.
Het Laatste Oordeel
Hier in de voormalige kapittelzaal van de Sint-Martinuskerk werd in 1875 een originele, 16de-eeuwse muurschildering ontdekt met voorstelling van het Laatste Oordeel. Het is niet duidelijk waarvoor deze ruimte juist gebruikt werd, waarom dit tafereel hier werd aangebracht en wie de kunstenaar is. Wat wel bekend is, is dat de muurschildering aangebracht is in tempera, een combinatie van pigment en eieren. De afbeelding toont Christus zittend op een regenboog en wereldbol omringd door Maria, Johannes en enkele apostelen. In het midden wordt het oordeel zelf afgebeeld, met de scheiding tussen goed (engel) en kwaad (demonen, monsters, naakten). Het koninklijk instituut voor Kunstpatrimonium voerde in 2017 een vooronderzoek uit naar het werk waaruit bleek dat de muurschildering in goede staat verkeert en tot op vandaag haar quasi authentiek karakter behouden heeft. Een glanzende en verdonkerde vernislaag en een sterke vervuiling van het oppervlak verstoorden echter sterk de esthetische kwaliteit van het werk, deze werden dan ook in het najaar van 2023 door Altri-Tempi verwijderd en geretoucheerd.
Heilige Simon Stock ontvangt het scapulier uit de handen van de Onze-Lieve-Vrouw - Gaspar de Crayer (1584-1669)
In 1805 werd het altaarstuk Heilige Simon Stock ontvangt het scapulier uit de handen van de Onze-Lieve-Vrouw overgeplaatst naar de Sint-Martinuskerk. Het werk van Gaspar de Crayer hing oorspronkelijk in de Karmelietenkerk. Simon Stock is immers de overste van de Karmelietenorde. De legende vertelt dat Maria een scapulier aan hem overhandigde, dat de orde het privilege gaf om hun habijt na de dood te blijven dragen. Dat vrijwaarde hen van het vagevuur. In de compositie van De Crayer zie je het moment waarop Maria het scapulier overhandigt. Boven het altaar staat een chronogram geschreven: hac cruce redemptor of Het kruis van de Verlosser. Dat laat zich ook lezen als CCVDM of 1805, het jaar waarin het altaarstuk werd overgeplaatst.
Praktische informatie
Toegankelijkheid
- Makkelijk toegankelijk voor personen met een beperking.
